Test na zaburzenia przetwarzania słuchowego [innowacyjne podejście oparte na zadaniach dźwiękowych]: Objawy, przyczyny, diagnoza

Bezpłatny test online ma charakter wyłącznie informacyjny i nie służy do stawiania diagnozy. Wyniki mogą dostarczyć informacje o potencjalnych trudnościach z przetwarzaniem słuchowym, jednak nie mają charakteru diagnozy lekarskiej. Jeżeli podejrzewasz zaburzenia przetwarzania słuchowego u siebie lub dziecka, zalecamy konsultację z audiologiem lub innym lekarzem-specjalistą w celu przeprowadzenia pełnej diagnostyki.

Jak wykonać test na APD?

Do wykonania tego bezpłatnego testu na zaburzenia przetwarzania słuchowego (APD), przeznaczonego dla dzieci i dorosłych, potrzebne będą: komputer (lub podobne urządzenie) z głośnikami lub słuchawkami – zewnętrznymi lub dousznymi. Poziom dźwięku podczas testu powinien być komfortowy. Słuchawki nie są koniecznością, ale w przypadku głośników test należy wykonywać w cichym pomieszczeniu. W związku z tym słuchawki mogą się okazać rozwiązaniem łatwiejszym do zastosowania. 

Test składa się z pięciu części. Po rozpoczęciu testu pytania pojawiają się po jednym na raz, a użytkownik zaznacza jedną z możliwych odpowiedzi. Czasem trzeba przewinąć w dół okienko z pytaniem, żeby zobaczyć całą listę odpowiedzi. Warto zastanowić się nad wyborem odpowiedzi, bo po zaznaczeniu jednej z nich, test automatycznie wyświetla kolejne pytanie. Nagrania dźwiękowe można odtwarzać tyle razy, ile użytkownik uzna za konieczne, żeby odpowiedzieć na pytanie. Można też powtórzyć test, klikając ponownie odpowiedni przycisk. Po zakończeniu testu użytkownik podaje swój adres e-mail, na który zostanie wysłana wiadomość z wynikami.

O teście na zaburzenia przetwarzania słuchowego (APD)

Bezpłatny test online ocenia zdolność do wykrywania, rozróżniania i przetwarzania dźwięków, w tym także dźwięków mowy i jej rytmu. Test opracowano z myślą o stworzeniu narzędzia, które pomoże określić, czy dorosły lub dziecko może mieć problemy ze słuchowym przetwarzaniem dźwięków.

W skład testu wchodzą następujące części:

1. Percepcja częstotliwości dźwięku: W tej części osoba wykonująca test słyszy dźwięki o różnej częstotliwości i powinna wskazać, który z nich jest wyższy, a który niższy, lub zaznaczyć ich kolejność ze względu na częstotliwość.
   
   
2. Percepcja poziomu dźwięku (głośności): W tej części osoba wykonująca test słyszy dźwięki o różnej głośności i powinna wskazać, który z nich jest głośniejszy, a który cichszy, lub wskazać ich kolejność ze względu na głośność.
   
   
3. Badanie losowej rozdzielczości czasowej: W tej części osoba wykonująca test powinna określić liczbę osobnych dźwięków w danym nagraniu.
   
   
4. Percepcja rytmu dźwięków: W tej części osoba wykonująca test słucha kilku dźwięków o różnej częstotliwości i ma za zadanie wskazać wzorzec zmian częstotliwości.
   
   
5. Test dyskryminacji słuchowej (rozróżniania dźwięków): W tej części osoba wykonująca test słucha nagrań, w których powinna zidentyfikować zdanie lub słowo wypowiadane pośród szumu w tle. 

Wiele innych internetowych testów lub narzędzi przesiewowych w dziedzinie APD wymaga udzielania odpowiedzi na pytania dotyczące doświadczeń badanej osoby, np. sposobu percepcji dźwięków albo łatwości nadążania za rozmową w głośnym otoczeniu. Test na APD oferowany przez Forbrain jest bardziej zaawansowany niż oparte na pytaniach tekstowych bezpłatne narzędzia. Nasz test odtwarza rzeczywiste sytuacje, w których badana osoba słucha dźwięków lub stara się wyodrębnić wypowiedzi z szumu otoczenia. Wyniki takiego testu są bardziej miarodajne i dają lepszy obraz zdolności badanej osoby, dzięki czemu można stwierdzić, czy potrzebne są dokładniejsze weryfikacje w tej dziedzinie. 

Test opracowano pod kierownictwem doświadczonych specjalistów, w tym: psychologów, logopedów, audiologów i projektantów dźwięku. W skład testu wchodzą różne zadania, a każde z nich skupia się na konkretnym obszarze przetwarzania słuchowego, jak np. różnicowanie dźwięków czy percepcja rytmu. Wprawdzie inspiracją dla niektórych zadań testu były znane i potwierdzone badania w zakresie zaburzeń przetwarzania słuchowego, takie jak Random Gap Detection©, Opposite Cafeteria Noise©, Speech In Noise©, PKB-50©, Gaps in Noise©, niemniej jednak nasz test nie był poddawany kalibracji ani urzędowemu zatwierdzeniu, więc nie można go stosować jako narzędzia diagnostycznego.

Jak interpretować wyniki testu

• 18-20 poprawnych odpowiedzi: Wynik wskazuje na bardzo wysokie zdolności w dziedzinie przetwarzania słuchowego. Najprawdopodobniej nie masz trudności z odpowiednią percepcją dźwięków, ich wysokości i rytmu, co sugeruje niewielkie problemy w odbiorze i różnicowaniu dźwięków lub wręcz brak takich problemów.
  
  
• 14-17 poprawnych odpowiedzi: Umiarkowanie dobry wynik testu, który wskazuje na prawidłowe przetwarzanie słuchowe, ale sugeruje niewielkie trudności w pewnych obszarach. Na przykład możesz czasem odczuwać trudność w rozróżnianiu dźwięków w głośnym otoczeniu lub w zauważaniu niewielkich zmian głośności.
  
  
• 10-13 poprawnych odpowiedzi: Punktacja w tym zakresie wskazuje na pewne trudności w przetwarzaniu słuchowym. Możesz czasem odczuwać trudności z rozumieniem mowy w głośnym otoczeniu, nadążaniem za szybkim tempem wypowiedzi lub rozpoznawaniem subtelnych różnic między dźwiękami.
  
  
• Poniżej 10 poprawnych odpowiedzi: Wynik poniżej 10 może sugerować większe problemy w dziedzinie przetwarzania słuchowego, co sprawia, że trudniej nadążać za rozmową, szczególnie w szumie lub hałasie. W takiej sytuacji warto przeprowadzić dokładniejsze badania.

Nasz test jest tylko wstępnym narzędziem przesiewowym. W celu uzyskania potwierdzonej diagnozy i indywidualnej konsultacji warto skontaktować się z audiologiem lub logopedą.

Jak powstał nasz test na zaburzenia przetwarzania słuchowego?

Do stworzenia testu APD użyliśmy specjalnej metodologii.

1. Identyfikacja głównych zdolności, które test ma oceniać: Określiliśmy kluczowe obszary zdolności deficytowych w przypadku APD, jak np.: dyskryminacja słuchowa, lokalizacja źródła dźwięku, pamięć słuchowa i rozumienie mowy w szumie.

2. Analiza innych testów i projekt zadań: Przed rozpoczęciem opracowania naszego testu przeanalizowaliśmy istniejące już testy na APD. Postanowiliśmy użyć powszechnie stosowane rodzaje zadań związanych z przetwarzaniem słuchowym, jak rozróżnianie dźwięków, zapamiętywanie ich kolejności oraz interpretacja dźwięków mowy w głośnym otoczeniu. Każde zadanie zostało dostosowane na potrzeby testu wykonywanego przez Internet, zawierającego scenariuszy oparte na dźwiękach oraz pytania wielokrotnego wyboru. 

3. Testy i kalibracja wersji pilotażowej: Nasz test przeszedł pilotaż z udziałem uczestników, co pozwoliło ocenić prawidłowość rozróżniania osób z APD od niemających takich objawów. Informacje zwrotne od uczestników pomogły nam dostosować trudność i czas testu oraz rodzaj pytań.
   
   
4. Tworzenie doświadczenia cyfrowego przyjaznego użytkownikowi: Oprogramowanie Typeform pomogło nam zaprojektować przyjazny użytkownikowi interfejs cyfrowy, jak również sformułować jasne polecenia i zapewnić sprawną realizację zadań dźwiękowych. Wdrożyliśmy natychmiastową informację zwrotną dla osób wykonujących test, co pomaga im od razu stwierdzić, czy wskazane są dalsze badania. Uwaga! Nasz test nie służy do stawiania diagnozy lekarskiej.

Dokładność naszego testu na APD w porównaniu do innych narzędzi tego typu

W przeciwieństwie do naszego testu na APD, większość testów online nie zawiera pytań polegających na porównywaniu słuchanych dźwięków ani nie naśladuje rzeczywistych sytuacji z życia, a uczestnicy muszą sami oceniać swoje objawy. W takich testach uzyskanie dokładnych wyników może być utrudnione, ponieważ – pomimo starań – trudno jest użytkownikom odpowiadać w pełni obiektywnie na pytania, które dotyczą ich samych lub ich dzieci. Ponadto rodzicom może być trudno stwierdzić, co dokładnie odczuwa dziecko. Natomiast nasz internetowy test na zaburzenia przetwarzania słuchowego nadaje się do samodzielnego wykonania przez dziecko. Ważne! Oficjalną diagnozę zaburzeń przetwarzania słuchowego może postawić wyłącznie specjalista. Nasz test nie jest narzędziem takiej diagnozy.

Na czym polegają zaburzenia przetwarzania słuchowego?

Auditory Processing Disorder (APD), also called Central Auditory Processing Disorder (CAPD), causes individuals to have difficulty understanding the sounds they hear. This includes difficulty understanding what people are saying. It is important to note tZaburzenia przetwarzania słuchowego (w języku angielskim: Auditory Processing Disorder, w skrócie APD), znane także jako centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (CAPD), objawiają się trudnościami w rozumieniu słyszanych dźwięków. Obejmują także trudność w rozumieniu wypowiedzi innych osób. Należy pamiętać, że APD nie wynikają z niedosłuchu, ale warto wykonać badanie słuchu, aby wykluczyć ten problem. 

W przypadku podejrzenia APD zachęcamy do wizyty u audiologa w celu uzyskania oficjalnej diagnozy. Terapia APD obejmuje zwykle również sesje z logopedą. Oprócz tego w przypadku APD i zaburzeń współistniejących można stosować zalecane przez logopedów programy, jak np. Forbrain i Soundsory.

Objawy zaburzeń przetwarzania słuchowego

Powszechne objawy APD to: 

• Trudności z rozumieniem mowy, zwłaszcza osób, które mówią szybko lub w głośnym otoczeniu: Dla osób z APD konkurujące ze sobą dźwięki lub szybkie tempo mówienia mogą być szczególnie dużym wyzwaniem, utrudniając rozróżnianie dźwięków i zrozumienie wypowiedzi.

• Trudności w lokalizacji źródła dźwięków: Osoby z APD słyszą, że ktoś mówi, ale nie są w stanie określić miejsca, gdzie ta osoba się znajduje. Wskutek tego tracą pewien element komunikacji, ponieważ nie mogą np. obserwować wyrazu twarzy i mimiki mówcy. 

• Dłuższy czas reakcji podczas komunikacji ustnej: Ponieważ osoby z APD potrzebują więcej czasu na interpretację tego, co usłyszały, również sformułowanie odpowiedzi trwa u nich dłużej. W przypadku uczniów z APD oznacza to, że nauczyciele powinni umożliwić im spokojne dokończenie zadania lub ułatwić udział w dyskusjach podczas lekcji.

• Potrzeba częstych powtórzeń: Dzieci lub dorośli z APD mogą prosić rozmówców o powtórzenie, a uczniowie – nauczycieli o ponowne przekazanie poleceń lub wiadomości podczas lekcji. 

• Trudności ze skupieniem uwagi: Uczniom z APD niełatwo się skupić i nie rozpraszać podczas lekcji, a dorosłym może być trudno śledzić przebieg zebrań w miejscu pracy. 

• Trudności z wykonywaniem poleceń ustnych: Uczniowie z APD mogą mieć problemy z wykonywaniem złożonych poleceń, składających się z kilku etapów. W takiej sytuacji mogą obserwować innych uczniów, żeby sprawdzić, co jest do zrobienia, lub może być konieczne powtórzenie poleceń lub zapisanie ich na tablicy.

• Trudności w uczeniu się piosenek lub rymowanek i słabsze zdolności muzyczne: Percepcja dźwięków obejmuje również muzykę, a ponieważ osoby z APD mają problemy z interpretacją dźwięków, może im być trudno nauczyć się słów piosenek i rymowanek.

• Trudności ze zrozumieniem podczas komunikacji ustnej, zwłaszcza zawierającej zmiany prozodii, jak sarkazm czy żarty: Zmiany wysokości i tempa mowy mogą wskazywać na emocje, zamiary lub znaczenie wypowiedzi. Jeśli dziecko lub dorosły nie jest w stanie wychwycić i zinterpretować tych zmian w wypowiedziach innych osób, traci bardzo ważne składniki komunikacji.

• Problemy z czytaniem, ortografią i ogólnie – z uczeniem się: Wszystkie formy komunikacji i języka są ze sobą powiązane. Co znaczy, że mowa ma związek z czytaniem, pisaniem i ortografią. Ponadto nauka szkolna w dużym stopniu odbywa się poprzez komunikację ustną, zatem osoby z APD mogą tracić wiele ważnych informacji. Wpływa to ogólnie na ich proces uczenia się i dotyczy wszystkich przedmiotów szkolnych.

Przyczyny zaburzeń przetwarzania słuchowego

Z APD wiąże się wiele możliwych przyczyn i czynników ryzyka, np. genetyczne, neurologiczne (choroba lub uszkodzenie), otologiczne – urazy lub schorzenia, np. nawracające zapalenie ucha środkowego. Prenatalne czynniki ryzyka to: zakażenie wirusem cytomegalii, niska waga urodzeniowa, oddziaływanie narkotyków na płód, niedotlenienie lub podwyższony poziom bilirubiny we krwi (hiperbilirubinemia).

Diagnozowanie zaburzeń przetwarzania słuchowego

W celu określenia, jaka pomoc będzie najwłaściwsza w danym przypadku APD, konieczna jest dokładna diagnoza. 

Diagnozę zaburzeń przetwarzania słuchowego przeprowadza audiolog. Niemniej jednak najpełniejszą diagnozę można uzyskać dzięki współpracy audiologa i logopedy. Objawy APD mogą nakładać się na objawy innych zaburzeń, np. językowych. Gdy w procesie diagnozy współpracują ze sobą logopeda i audiolog, łatwiej odróżnią zaburzenia językowe lub fonologiczne od APD, prawidłowo zdiagnozują APD i ewentualne współwystępujące zaburzenia językowe oraz przygotują odpowiedni plan terapii. 

Diagnoza w kierunku APD obejmuje historię przypadku, badanie audiologiczne i ocenę działania ośrodkowego słuchowego układu nerwowego. Wyczerpująca historia przypadku zawiera opis przebiegu ciąży i porodu, wywiad chorobowy, w tym dotyczący narządu słuchu (infekcje ucha, zabiegi chirurgiczne), wyniki dotychczasowych badań słuchu, opis zdolności poznawczych, schorzenia współistniejące, wykształcenie. Należy przeprowadzić badanie audiologiczne w celu stwierdzenia ewentualnego niedosłuchu. Ponadto audiolog przeprowadza badanie przetwarzania słuchowego. W jego skład wchodzą na ogół testy: dyskryminacji słuchowej (różnicowania dźwięków), czasowego przetwarzania słuchowego i rozpoznawania wzorców akustycznych, obuuszny test mowy, testy rozdzielnouszne rozumienia mowy utrudnionej (o zmniejszonej redundancji) oraz obuuszne testy interakcji.

Możliwości terapii i postępowania w przypadku APD

W przypadku terapii osób z APD najlepiej sprawdza się wszechstronny plan opracowany – we współpracy z rodzicami – przez zespół specjalistów, jak audiolog, logopeda, nauczyciel i pedagog. Postępowanie w przypadku APD może uwzględniać zmiany w otoczeniu, bezpośrednią poprawę zdolności i strategie kompensacyjne. 

• Zmiany w otoczeniu: Oznaczają wprowadzenie zmian w otoczeniu osoby z APD. Jednym ze sposobów jest wykorzystanie technologii wspomagających. Takimi technologiami mogą być urządzenia odsłuchowe (FM/DM) indywidualne lub grupowe, systemy audio umieszczone w klasie szkolnej lub Forbrain. Forbrain to urządzenie do stymulacji słuchowej, które pomaga użytkownikowi słyszeć lepiej jego własny głos. Może zwiększać poziom uwagi i poprawiać pamięć, a także pomagać użytkownikowi skupić się na słuchaniu wypowiedzi innych osób. 

Inny sposób modyfikacji otoczenia polega na poprawie akustyki. Może to oznaczać zastosowanie przegród akustycznych, odpowiednie pokrycie powierzchni odbijających dźwięk, używanie dźwiękochłonnych materiałów w otwartych przestrzeniach i maksymalne zredukowanie konkurencyjnych dźwięków w otoczeniu.

Ponadto uczniowie z APD mogą potrzebować dodatkowo pewnych dostosowań. Przykładem może być sadzanie ich w pierwszych ławkach, powtarzanie poleceń i zapisywanie ich na tablicy, wolniejsze tempo mówienia, częstsze przerwy w wypowiedzi oraz upewnianie się, czy uczeń zrozumiał.

• Bezpośrednia poprawa zdolności w APD: Ten rodzaj postępowania obejmuje techniki treningu słuchowego. Obecnie dostępne są liczne programy służące do tego celu. Wiele z nich to programy komputerowe. Z kolei logopedzi oferują indywidualne sesje terapeutyczne, ukierunkowane na konkretne zdolności fonologiczne. 

Kierunki działań terapeuty to np.: dyskryminacja słuchowa (rozróżnianie jednego dźwięku od innego), różnicowanie fonemowe (rozróżnianie głosek), czasowe aspekty słuchu (określanie zmian dźwięku w czasie), rozpoznawanie wzorców słuchowych (określanie wzorców dźwiękowych podobnych i różnych), lokalizacja dźwięku i lateralizacja słuchowa (określanie źródła dźwięków), separacja obuuszna (identyfikacja komunikatu słuchowego w głośnym otoczeniu) oraz integracja obuuszna (rozpoznawanie różnych komunikatów słuchowych w każdym z uszu). 

• Strategie kompensacyjne: W celu kompensacji zaburzeń przetwarzania słuchowego można stosować różne strategie. Poprzez wzmocnienie innych zdolności (uwaga, pamięć, mowa, rozwiązywanie problemów) można zmniejszyć negatywne skutki brakujących informacji słuchowych. Osoby z APD uczą się w ten sposób brać odpowiedzialność za swoje sukcesy i uczestniczyć w zajęciach, gdzie istotny jest zmysł słuchu, korzystając z aktywnego słuchania lub strategii rozwiązywania problemów. Można również stosować strategie pozajęzykowych lub metapoznawcze. 

Strategie pozajęzykowe obejmują tworzenie map wiedzy, rozwijanie świadomości fonologicznej, aktywne słuchanie, korzystanie z kontekstu do wzbogacania słownictwa oraz rozwijanie sieci semantycznej.

Strategie metapoznawcze obejmują naukę zdolności organizacyjnych, rozwiązywania problemów, ćwiczenie asertywności i techniki metapamięciowe jak mnemotechnika i tworzenie map myśli.

APD i zaburzenia współistniejące

Źródła

ASHA. (dostęp 10 listopada 2024) Central Auditory Processing Disorder. [Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego] American Speech-Language-Hearing Association. Źródło.

ASHA. (dostęp 10 listopada 2024) Central Auditory Processing Disorder. [Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego] American Speech-Language-Hearing Association.  Źródło.

Bellis, Teri James. (dostęp 13 listopada 2024) Understanding Auditory Processing Disorders in Children. [Zrozumieć zaburzenia przetwarzania słuchowego u dzieci] American Speech-Language-Hearing Association. Źródło.